Het boek Spreuken waarschuwt voor ‘wijn’, als hij alcohol bevat
In 2002 kwamen in Roermond zes kinderen uit één gezin om bij een brand in hun ouderlijke woning. Als hun vader geen drankprobleem had gehad, had hij die brand nooit aangestoken.
Het boek Spreuken schijnt wijs licht van één of twee zinnetjes op de meeste onderwerpen. Maar aan alcoholhoudende dranken wijdt Spreuken een heel gedeelte:
Wie roept altijd ach en wee, wie maakt altijd ruzie? Wie heeft altijd wat te klagen, wie raakt altijd nodeloos gewond? Wie heeft altijd troebele ogen? Een dronkaard, die tot in de vroege morgen drinkt, die blijft proeven van de wijn.
Laat je niet verleiden door de glans van wijn, wanneer hij fonkelt in de beker. Hij glijdt zo makkelijk over de tong, maar later bijt hij als een slang, spuit hij gif als een adder. Dan zie je vreemde dingen en begin je wartaal uit te slaan. Je voelt je heen en weer geslingerd door de golven, alsof je vastzit boven in het want.
‘Ik ben geslagen, maar heb niets gevoeld, ik ben afgerost, maar heb niets gemerkt. Laat ik maar eens opstaan, eerst een beker wijn.’1
In de oudheid en in de bijbelse talen heet alle drank die van druiven gemaakt wordt ‘wijn’, of ze nu vers of gegist, dus met alcohol, is. Anders dan vaak gedacht wordt, is het goed bewaren van gistende sappen veel moeilijker dan het maken en bewaren van niet gistende druivensappen. Omdat beide ‘wijn’ heten, moet het verband duidelijk maken wat er bedoeld wordt. Het is glashelder waar Salomo het hier over heeft: de wijn die ‘fonkelt in de beker’ is het vocht dat je vreemde dingen laat zien en je spraak verwart. Laat je daardoor niet verleiden. Hij glijdt makkelijk over de tong, maar bijt je later als een slang.
Stel dat ik een nieuw genotmiddel op de markt wil brengen. Vooraf is bekend dat 1 procent van de klanten er niet goed mee zal kunnen omgaan. Verder zal het in Nederland tweehonderdvijftig dodelijke slachtoffers per jaar eisen. Het landelijke ziekteverzuim zal met een 0,5 procent stijgen. Denk je dat ik goedkeuring krijg om mijn product aan de man te brengen? Natuurlijk niet. De cijfers rond alcoholgebruik liggen echter meer dan tien keer zo hoog.
Onderzoek toont aan dat 10 procent van alle personen tussen de 16 en 69 jaar in Nederland probleemdrinker is. Van tevoren is niet vast te stellen wie dat wel of niet zullen worden. 70 procent van al het uitgaansgeweld komt voort uit alcoholgebruik. In 0,5 procent van alle verkeersongevallen is er sprake van alcohol, soms in combinatie met drugs. Jaarlijks sterven er in Nederland 2.500 mensen direct of indirect aan de gevolgen van alcohol – die zes kinderen uit Roermond overleden aan brandwonden en verstikking, maar hun vader had de brand in dronken toestand aangestoken. De totale schade en ellende als gevolg van alle soft- en harddrugs bij elkaar vormen slechts een fractie van wat alcohol aan leed veroorzaakt. De totale Nederlandse ziektelast is voor ruim 6 procent het gevolg van alcoholgebruik.2
Misschien kan ik zelf wel goed tegen drank. Dan nog wil ik mijn vrienden, kinderen of kennissen door mijn voorbeeld niet aanmoedigen en de kans nemen dat zij bij die één op de tien horen die eraan kapot gaan. Alcohol is een geniepige vijand. Velen beminnen hem, maar ondertussen maakt hij meer stuk dan je lief is, vooral op het vlak van relaties. Geen wonder dat de God van liefde en verbondenheid aanraadt: laat staan.
1. Spreuken 23:29-35
2. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Kiezen voor gezond leven 2007-2010, december 2006.