De Tien Woorden beschrijven jouw liefde voor God en je naaste
Op 25 september 2008 werden door de toenmalige Nederlandse minister Donner en staatssecretaris Aboutaleb 93 achterhaalde of overbodige ministeriële regelingen geschrapt. Dit was ook al het geval geweest in 2004, 2006 en 2007. In totaal ging het in drie stappen om 147 ministeriële regelingen, 46 wetten en 32 besluiten. Ongetwijfeld volgen er nog meer intrekkingen.
Het gevaar bestaat dat je God ziet als een verheven ambtenaar die allerlei regelingen heeft verordend die op zich niet zoveel voorstellen. Ze kwamen op een bepaald moment echter goed van pas.
Jezus heeft duidelijk gemaakt hoe je Gods richtsnoeren moet zien. Twee geboden vatten de essentie samen: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat.’1
Volgens Jezus zijn Gods geboden niet gebaseerd op ordehandhaving, maar op Gods diepste wezen: liefde. Ze zijn een uitdrukking van zijn karakter. Gods beschrijving van een ideale maatschappij begint in Exodus 20 met wat meestal de Tien Geboden genoemd worden. In het Hebreeuws staat er eigenlijk de ‘Tien Woorden’. Ze zijn namelijk ook te vertalen als voorspellingen of beloften: ‘Pleeg geen moord’ wordt dan: ‘Je gaat niet moorden,’ enzovoorts. Alle Israëlieten hoorden God deze fundamentele principes oorverdovend uitspreken. Hij heeft ze zelfs tweemaal op twee stenen platen gegraveerd.2
Maar het bleef niet bij deze Tien Woorden. Mozes ontving daarnaast tal van aanvullende voorschriften, die hij (niet God) op perkament schreef in plaats van op steen. Deze vullen grotendeels de rest van de eerste vijf boeken van de Bijbel. Ze behandelen niet zozeer basisprincipes, als wel de toepassing ervan, zoals Nederlandse wetten de grondwet toepassen op allerlei situaties. Bij het doorlezen van deze geboden is het me opgevallen hoe ze inderdaad voor allerlei omstandigheden de meest liefdevolle oplossingen zoeken.
Voorlopig concentreren we ons eerst op de Tien Woorden. Ze vallen in verschillende categorieën uiteen. Drie is het getal dat in de Bijbel bij God hoort. De eerste drie Woorden gaan dan ook over de relatie tussen God en de mens. Als je vraagt: ‘Hoe laat ik mijn liefde voor God zien?’ geven ze daar antwoord op. In het volgende hoofdstuk nemen we deze drie onder de loep.
Zes is het getal dat bij de mens hoort. De laatste zes Woorden gaan over relaties tussen de mensen onderling. Ze geven antwoord op de vraag hoe je je naaste liefhebt. Als er ergens op aarde een plek zou zijn waar iedereen zo zou leven, was daar een hemel op aarde. Ze zouden daar geen sleutels, rechtbanken, echtscheidingsadvocaten, (zeden)politie, wapens of jaloersheid kennen.
Tel je drie en zes bij elkaar op, dan kom je aan negen Woorden. Maar het zijn er tien. Het vierde Woord lijkt er wat tussen te bungelen. Behandelt dit sabbatswoord nou je liefde voor God of je liefde voor je medemens? Trouwens, gaat dit wel over een basisprincipe? Hoort het eigenlijk niet thuis bij de religieuze voorschriften? En waarom staat het in Exodus 20 anders verwoord dan in Deuteronomium 5? Ook hier komen we op terug.
1. Matteüs 22:37-40
2. Exodus 20:1-21; 31:18; 34:4,28