Salomo beschikte in zijn jeugd niet over eigenwijsheid, maar Gods wijsheden
Aan het begin van Salomo’s jeugdige regering vroeg God hem naar zijn grootste wens. ‘Ik sta nu voor de taak uw uitverkoren volk te leiden, een volk zo talrijk dat het niet te tellen is. Schenk uw dienaar een opmerkzame geest, zodat ik uw volk kan besturen en onderscheid kan maken tussen goed en kwaad.’ Dit onbaatzuchtige verzoek beviel God. ‘Ik zal je zo veel wijsheid en onderscheidingsvermogen schenken dat je iedereen vóór jou en na jou overtreft. Ook waar je niet om gevraagd hebt zal ik je geven: zo veel rijkdom en roem dat geen enkele andere koning je tijdens je leven zal evenaren. En als je mij gehoorzaamt en je houdt aan mijn bepalingen en geboden, zoals je vader David dat deed, zal ik je een lang leven schenken.’1
Zo komt het dat Salomo drieduizend wijsheden gedicht heeft, waarvan er een aantal het bijbelboek Spreuken beslaan. De meeste wijsheden zijn oneliners of tegelwijsheden, die je even tot nadenken stemmen. Andere dichtregels zijn vernieuwend en geven blijk van een goddelijke (liefdevolle) manier van denken. Je herkent er de onderwijzingen van Jezus in.
De spreuken gaan uiteraard vooral over menselijke relaties:2
Haat brengt ruzie voort, liefde dekt alle fouten toe.
Zonden worden toegedekt door liefde en trouw.
Wie vriendschap zoekt, dekt fouten toe, wie ze telkens oprakelt, verliest zijn vrienden.
Als je telkens goed met kwaad vergeldt, verdwijnt het kwaad nooit uit je huis.
Zeg niet: ‘Ik zal dat kwaad vergelden,’ wacht op de HEER, hij zal je helpen.
Als je vijand honger heeft, geef hem dan te eten, als hij dorst heeft, geef hem dan te drinken. Dan stapel je gloeiende kolen op zijn hoofd.
Over armoede en rijkdom schrijft hij:3
Wie vrijgevig is, wordt almaar rijker, wie gierig is, wordt arm.
Velen willen almaar meer bezit, maar de rechtvaardige geeft, hij houdt niets voor zichzelf.
Wie een verschoppeling onderdrukt, beledigt zijn schepper, wie zich over een arme ontfermt, eert hem.
Wie barmhartig is voor een arme leent aan de HEER.
Over religieuze zaken:4
De HEER heeft liever dat je eerlijk en rechtvaardig handelt dan dat je een offer brengt.
Als je geen gehoor geeft aan de wet, is zelfs je gebed de HEER een gruwel.
Zoals een vogel wegvliegt, zoals een zwaluw wegwiekt, zo vervliegt een ongegronde vloek.
Over de verbinding van lichaam met geest en andersom:5
Een vrolijk hart bevordert een goede gezondheid, een sombere geest verzwakt het lichaam.
Door geestkracht overwint een mens zijn ziekte, maar wie geneest een zieke geest?
Salomo overtrof alle koningen in rijkdom en wijsheid. Uit alle delen van de wereld kwamen ze naar hem luisteren. Typisch genoeg bleek hij in zijn jeugd wijzer en gelukkiger te zijn dan later.
1. 1 Koningen 3:8-9, 12-14
2. Spreuken 10:12; 16:6; 17:9, 13; 20:22; 25:21,22
3. Spreuken 11:24; 21:26; 14:31; 19:17
4. Spreuken 21:3; 28:9; 26:2
5. Spreuken 17:22; 18:14