De zevende dag: relaties boven prestaties
Mijn dochter Tabitha heeft in haar eentje een vrij oud huis gekocht. Ik ben haar vaste klusjesman. Regelmatig bestelt ze mij en legt dan uit wat er moet worden gerepareerd, opgehangen of vervangen en spreken we een dag af. Zo’n klusjesdag begint altijd hetzelfde. Ik kom binnen en loop met mijn gereedschapskoffers direct naar de kamer waar ik aan de slag moet. Steevast hoor ik dan haar stem achter me: ‘Paps, eerst zitten!’ Ze wil eerst even bijpraten, terwijl ik geniet van de hete chocolademelk die ze voor me heeft gemaakt. Werken is mooi, maar tijd voor elkaar heeft voorrang.
Zoiets gebeurde ook bij de schepping. Nadat God de mensen geschapen had, zegende hij hen en zei: ‘Wees vruchtbaar en word talrijk, bevolk de aarde en breng haar onder je gezag: heers over de vissen van de zee, over de vogels van de hemel en over alle dieren die op de aarde rondkruipen.’1 In het tweede hoofdstuk van de Bijbel staat verder: ‘God, de HEER, bracht de mens dus in de tuin van Eden, om die te bewerken en erover te waken.’2
Deze taakomschrijving ontvingen de mensen op de zesde scheppingsdag. Maar toen ze daar de volgende morgen mee aan de slag wilden gaan, bleek dat nog niet te hoeven. ‘Op de zevende dag had God zijn werk voltooid, op die dag rustte hij van het werk dat hij gedaan had. God zegende de zevende dag en verklaarde die heilig, want op die dag rustte hij van heel zijn scheppingswerk.’3
Werken is mooi, maar tijd voor elkaar – verbondenheid – heeft voorrang. Hoewel Gods schepping in zes dagen klaar was, beschouwde hij haar nog niet als compleet. Ze was pas echt klaar toen hij er rust aan toe had gevoegd. Dat is een principe dat voor mij, een geboren workaholic, bijzonder belangrijk is.
God peperde dat de eerste mensen nog steviger in, door het hen in omgekeerde volgorde te laten ervaren. De eerste volledige dag die zij beleefden, was geen werkdag, maar een rustdag. Die dag krijgt later in de Bijbel de naam sabbat. Dat betekent gewoon ‘rust’.
Waarom zette God voor de mens eerst tijd apart waarop er niet gewerkt wordt? Waarom wijdde hij daar later zelfs een heel gebod aan? Waarom maakte hij juist deze rustdag tot embleem van zijn scheppingswerk? Hij had ook een kolossale plaquette op een bergwand kunnen aanbrengen om iedereen eraan te herinneren dat hij de schepper van de wereld was.
Door te kiezen voor het instellen van de sabbat als tijdsteken van zijn schepping, gaf God een heel duidelijk statement over zichzelf af. Alleen een God die liefde als de hoogste waarde heeft, doet zoiets. Hij gaf zijn schepselen een wekelijks tijdsgeschenk voor verbondenheid: met hem, met zichzelf en met elkaar. Daarna komt het werken wel. Relaties zijn belangrijker dan prestaties.
De saamhorigheid van alle delen van de schepping, waarbij niets op zichzelf bestaat, vertelde al iets over de aard van de schepper. Door de sabbat als scheppingsembleem in te stellen onderstreepte God nog duidelijker hoe hij zelf leeft vanuit verbondenheid.
Het is typisch dat vrijwel alle culturen vanuit hun oergeschiedenis een weekcyclus kennen. Ooit herinnerde deze wekelijks weer terugkerende dag hen eraan dat de schepper van de wereld liefde op de eerste plaats zet. En dat de mens pas werkelijk mens naar zijn beeld is, als hij hetzelfde doet.
1. Genesis 1:28
2. Genesis 2:15
3. Genesis 2:2, 3